Το Βυζάντιο, η Πόλη του Κωνσταντίνου - Κωνσταντινούπολη, η "Νέα Ρώμη" της Ανατολικής Αυτοκρατορίας, έμελλε να γίνει από τις αρχές του τετάρτου αιώνα μ.Χ. η πρωτεύουσα της Βυζαντινής ή Μεσαιωνικής Ελληνικής Αυτοκρατορίας, η οποία προοριζόταν να παίξει έναν κυρίαρχο ρόλο στην ιστορική εξέλιξη των λαών και των εθνών της νοτιοανατολικής μεσογειακής λεκάνης για εντεκάμισι περίπου αιώνες έως ότου, λίγο μετά τα μέσα του δεκάτου πέμπτου αιώνα, μια άλλη μεγάλη δύναμη, οι Οθωμανοί Τούρκοι, φτάνοντας από την Ανατολή, αντικατέστησαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία σε αυτή την κρίσιμη περιοχή. Κατά τη μακρά της διάρκεια η Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατόρθωσε να επιβιώσει μέσα από αναρίθμητες εξωτερικές απειλές από τη Δύση, τον Βορρά και την Ανατολή εν μέσω πολλών εσωτερικών αναταράξεων. Σε παράλληλη βάση κατόρθωσε να δημιουργήσει μια μεγάλη αυτάρκη κουλτούρα και πολιτισμό, με καταπληκτικά επιτεύγματα στα γράμματα, τις επιστήμες και τις τέχνες. Τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού του μοναδικού πολιτισμού δεν ήταν μόνο η αρχαία ελληνική και ελληνιστική κληρονομιά και η ελληνορθόδοξη χριστιανική παράδοση, αλλά και οι διεισδυτικές κοινωνικές, θεσμικές, οικονομικές και πολιτιστικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, οι οποίες προκάλεσαν την βαθμιαία μεταμόρφωση του ύστερου ρωμαϊκού κράτους σ\' ένα σαφώς μεσαιωνικό ελληνικό κράτος. Η έναρξη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας εγκαινιάζει την ιστορία του μεσαιωνικού Ελληνισμού, ενώ η τελική της πτώση συμπίπτει με την αυγή του νεότερου Ελληνισμού διαμέσου των δύσκολων αιώνων της οθωμανικής κυριαρχίας.